På første ishavstur i 1917 då seks skuter forsvinn sporlaust, men «Vesterhavet» bergar seg gjennom orkanen. https://www.ishavsmuseet.no/fortellingar/paskemysteriet-i-vesterisen-1917/

«Vesterhavet» finn 4. juli 1918 havaristen «Saltdalingen» 6 mil utfor kysten av Aust-Grønland. Dei var utsett for sterk skruing, og etter skipsråd vart «Saltdalingen» forleten og mannskapet teke opp av «Driftig». «Vesterhavet» fann havaristen drivande halvfull av vatn og med brotne propellvengar og roret vekk. Dei fekk pumpa den lens og slepte han deretter til Island. Der vart den mellombels reparert og vidare slept til Ålesund der dei kom inn 28. juli. Bergarane ville ikkje utlevere «Saltdalingen» før dei fekk garanti for bergingsløn. Dette fekk dei aldri, og «Saltdalingen» vart seld på offentleg auksjon for kr. 31.000,-

Natt til 19. mars 1939 er «Vesterhavet» på veg til Vesterisen då ei veldig båre i stormen slo inn over skuta. Skansekledning og rekkjestøtter vert innslegne på babord side, og det vert svikt i dollbordet. På styrbord side vart dekket delvis oppslege. Båtdekk på same side vert slitt laust frå kaisinga. Forriggen hadde også fått skade og det var fare for at den ville gå overbord. Posisjonen var 68,25 nordlig og 2,30 aust. Dei fekk gitt beskjed over radio til «Signalhorn», og ut på formiddagen fekk dei radiokontakt med «Rundøy» som kom på kloss hold. Mannskapet vurderte situasjonen slik at det var uråd å berge skuta. Både «Flemsøy» og «Fangstmand» kom til om kvelden 19. mars, men sjøen var for grov for berging. Dei måtte halde det gåande ved pumpene natt til 20. mars. Klokka 06 hadde sjøen roa seg slik at dei freista prøve berging. Frå «Vesterhavet» vart det pumpa olje på havet for å dempe brotta, det same gjorde dei frå «Rundøy» som låg på vindsida. Dei to andre båtane, «Fangstmand» og «Flemsøy» låg på le side. Mannskapet kom seg i båtane og over til dei andre skutene utan uhell. I same stormen forliste også 4 andre skuter på veg til vesterisen, to av dei med heile mannskapet.

Frå Vesterhavet sitt forlis i 1939.

Av Havtor Hofset (Isflaket nr. 2-2005)

Som eldre folk enno kan hugse, var det mykje storm og uvêr første halvår i 1939. Det fekk selfangstskutene på veg til fangstfeltet ved New Foundland merke i slutten av februar. Men også skutene til Vesterisen fekk føling med uvêret litt seinare på våren.

Dei som fekk mest omtale i avisene var newfoundlandsskutene «Polarbjørn» og «Polaris» som redda mannskapet på «Saltdalingen»  og ikkje minst Svenska Amerikalinjens «Drottningholm» som berga mannskapet på «Isfjell» i den forrykande orkanen. Ishavsskuta «Nyken» forliste også, og  alle om bord  miste livet. Skuta som liksom «Saltdalingen» høyrde heime i Gratangen,  hadde eit mannskap på 18. https://www.ishavsmuseet.no/fortellingar/dramaet-i-nord-atlanteren-1939/

Vesterisskutene hadde også ein hard tørn på oversiglinga  dette året der tre skuter forliste. Det var to frå Sunnmøre, nemleg «Vesterhavet» frå Brandal og «Vestad» frå Vartdal, og «Heimland I» frå Tromsø. Mannskapet på alle tre skutene vart berga.  Det forliste to skuter til i  stormen. Det var «Polar» og «Vikfjeld». Der gjekk alle mann med.

Om natta 19. mars fekk «Vesterhavet» ein svær brotsjø over seg, skansekledning og fleire rekkestøtter på babord side vart avslegne og dollbordet svikta.  På styrbord side var dekket delvis oppslege. På same side var båtdekket slite laust frå keisinga og hang etter fremste vinkeljarnet. Forriggen var skada. Det oppstod store lekkasjar, sjøen fossa inn i lasterom og maskinrom. Bunkerskola som var i lasteromet kom ned i lensebrønnane og tetta lensesystemet.

Fyrbøtaren Sigmund Brandal dukka ned i lensebrønnen og fekk snudd eller bøygt lenserøret slik at dei fekk lensinga i gong att. Dei kunne no halde det gåande nokre timar til. Men så kom ein ny brotsjø som fylte maskinromet og sløkte fyren på kjelen. Då var det ikkje anna å gjere enn å prøve å forlate skuta. Men det var så dårleg vêr at dei venta til det lysna av dag før dei gjekk frå borde.

Lykka var at «Vesterhavet» hadde fått ny radiosendar dette året. Det same hadde «Flemsøy» som i tillegg hadde peileapparat. Det var det ikkje mange som hadde den gongen. Derfor kunne «Flemsøy» peile inn og finne «Vesterhavet» når dei prata i radioen.

Av skutene som kom til hjelp, var det utanom «Flemsøy» også «Fangstmand» og «Rundø» som tok seks mann kvar. «Flemsøy» tok fire mann.

Av mannskapet på «Vesterhavet» var desse frå våre bygder: Skipper Nils L. Brandal, 1. skyttar Johannes Mur Brandal og fyrbøtar Sigmund Brandal, frå Brandal. Frå Hareid kom maskinist Ole Brobakk og fangstmann Reidar Nesset. Frå Stadtlandet kom fangstmennene Oskar, Bernhard og Johannes Kvernevik. 

Sjøforklaring

Innberetninga er underskriven av Nils L. Brandal, fører av Vesterhavet og følgjer i si heilheit.

Skuta hadde ei kaskotakst (forsikringstakst) på kr. 60 000,-. Av dette hadde rederiet ¼ eller kr. 15 000,- i risiko som dei måtte bere sjølve. Vidare var utstyr og mannskapstøy forsikra for kr. 20 000,-. Frå forsikringsutbetalinga blei det gjort frådrag med kr. 150,- for ein berga fangstbåt.

INNBERETNING

Selfanger «Vesterhavet»

Den 16. mars kl. 6 gik vi ut fra Harøysund på vei til Vesterisen for selfangst. Vi var sammen med «Fangstmand», «Flemsøy» og «Rundø» med flere. Vi sydost bris ved avgangen, senere sydvest bris til fredag 17. mars kl. 24 da vinden dreiet til vest kuling med snebyger. Lørdag 18. mars er det sterk vestkuling og snebyger, men vi holdt det gående med 3 rev i storseilet og revet stafokk og full fart i maskinen.

Den 18/3 kl 12 la vi bakk med samme seil og sakte fart i maskinen, da vinden hadde dreiet til nordvest kuling med stormbyger og svært opprørt hav. Vi lå for babord halse til vinden og sakte fart i maskinen til kl 22.30 samme dag da jeg slo stopp. Stormen var da på det hårdeste og det viste seg at skibet lå kloss til vinden og tok sjøen lettere. Det gik alt godt til den 19/3 kl 1, da vi fik et veldig brott over oss som la skibet helt på seilene. Jeg var da i øieblikket på vei til kahytten for å drikke kaffe og hadde 2.skytteren Johannes J. Brandal som vakthavende. I det øieblikk jeg stod i døren til kahyttsnedgangen kom brekningen inn over skibet. Jeg bjerget mig i siste øieblikk inn og klemte døren igjen og holdt den. Faste havet stod lenge over døren, og det gik en stund før jeg fik døren op og kom mig på broen. Jeg fik da se at på babord side var rekkestøtter og skanseklædning nedbrekt fra stevnet til forrreste david. Rundhuset var slått i stykker og forriggen var som følge av skaden forskjøvet. Jeg var bange for at riggen vilde gå overbord og situasjonen var kritisk.

Jeg gav så ordre til Johannes Brandal om å tørne til 1.skytter Emil Brandal for å bese skaden, men i det forrykende vær var det umulig å foreta sig nogenting. Da jeg henvendte mig til maskinassistenten for å høre om skibet hadde stor lækasje, fik jeg oplyst at han holdt den lens med maskinpumpe, donkypumpe og dertil jektoren av og til.

Som stillingen var, fandt jeg det øieblikkelig nødvendig å søke assistanse. Kl 1.30 fik jeg radioforbindelse med «Signalhorn» og satte den inn i situasjonen og bad dem holde stasjonen åpen for oss. Kl 7 den 19/3 fik vi «Rundehorn» av Ålesund i sikte og fik radioforbindelse med den så den kom på kloss hold.

Jeg hadde nu fått bedre oversikt over havariet. På  babord side var rekkestøtter med skanseklædning innbrekt fra stevnet til forreste david, på samme side vistes svigt i dollbordet. På styrbord side var dekket delvis oppslått. Båtdekket på samme side var slitt løst fra kasingen  og hang igjen efter forreste vinkeljern. Rekkelinningen opslått og løst fra støttene. Jeg var nu klar over at skibet vilde gå tapt, og da mannskapet stilte krav om at forlate fartøiet, satte jeg «Rundø» inn i situasjonen og bad dem hold seg klar hvis det skulde bli et løye. Samtidig hadde jeg forbindelse med «Fangstmand» og «Flemsøy». «Flemsøy» peilte mot oss samtidig som den peilte «Fangstmand» mot oss. «Flemsøy» kom frem til oss kl 17 og «Fangstmand» kl 21 samme dag. Jeg var først tenkt å gjøre et forsøk på å komme klar av skibet da «Flemsøy» kom frem, men da værutsiktene hadde bedret seg, bestemte jeg mig i samråd med mitt mannskap og de assisterende fartøiers førere å holde det gående til det lysnet av dag. Det var fremdeles høi sjø med brekninger  og det var tvilsomt om det kunde ha gått uten folketap som været da var. Vi holdt det gående til kl 6 den 20/3, da alle mand hadde tatt livbelter på og var klar til båt-låring. Sjøen hadde lagt sig betydelig i løpet av natten samtidig som vinden hadde løyet av. Det la sig nu to fartøier på læ side av oss og en på luvart. De hadde sine båter klar til låring hvis uheld skulde inntreffe. Vi tappet olje ut for å dempe sjøen, det samme gjorde «Rundø» som lå til luvart, og vi kom med våre båter klar skibet uten uheld. Kl  8.30 forlot jeg som siste mann skibet. Der var ikke anledning til å redde noget av utstyr eller proviant. Det blev overført 6 mann til «Rundø», 6 mann til «Fangstmand» og 4 til «Flemsøy». Skibets posisjon da jeg la bakk var 68 grader 25 minutter  nordlig bredde  og 2 grader 30 minutter ostlig lengde. Kort efter at vi hadde forladt skibet, så jeg kvit røk stige opp fra maskinrummet og jeg antgar skibet sank nokså snart.

p.t. Brandal den 8. april 1939

(fører av «Vesterhavet»)

Nils L. Brandal (sign.)